بعضی از جواهرات موزه جواهرات ملی

تاج پهلوی
تاج مورد استفاده رضا خان و محمد رضا پهلوی.این تاج از طلا و نقره ساخته شده است.و آراسته به الماسهای برلیان بسیار اعلاء تخمه های درشت زمرد،یاقوت کبود و مروارید است.
این تاج در چهار طرف ،دارای چهار کنگره پله پله به شکل تاجهای شاهنشاهان ساسانی است که در وسط و زیر کنگره پیشین آن ،خورشیدی زرین با شعاعهای الماس نشان ٬و تخمه الماس زرد درشت نصب شده است و در پشت همین گنگره ،جقه پایه دار اسلیمی و در پشت آن پر قو قرار دارد.

در این تاج ۳۳۸۰ قطعه الماس به وزن ۱۱۴۴ قیراط،۵ قطعه زمرد به وزن ۱۹۹ قیراط و ۲ قطعه یاقوت کبود به وزن ۱۹ قیراط و۳۶۸ حبه مرواریدغلطان به کار رفته است.وزن تاج ۴۴۴ مثقال یعنی در حدود ۲۰۸۰ گرم،معادل دو کیلو و هشتاد گرم میباشد.
تاجی که قبلا در تاجگذاری های دوران قاجار ٬به کار میرفت ٬تاج کیانی بود.چون رضا خان پهلوی مایل نبود در تاجگذاری خود از آن استفاده کند.از این روی در سال ۱۳۰۴ خورشیدی ٬ به دستور رضا خان از گوهرهای منتخب ٬تاج مزبور را ساختند و رضا خان و محمد رضا پهلوی ٬برای تاج گذاری از آن استفاده کردند.

تاج فرح
تاج مورد استفاده ی فرح پهلوی در سال ۱۳۴۶ از میان جواهرات ملی توسط ایوان کلیف و آرپل ساخته شد. بدنه این تاج از پلاتین و تعداد سنگهای قیمتی ان به شرح زیر است:

۱۴۶۹ قطعه برلیان
۳۶ قطعه زمرد
۲ قطعه لعل
۳۴ قطعه یاقوت
۱۰۵قطعه مروارید وزن این تاج ۱۴۸۰.۹۰ گرم است.

الماس معرف به دریای نور:

شاید این الماس در میان جواهرات ملی ایران مقام اول را دارا باشد. این الماس معروف (دریای نور) و الماس کوه نور ظاهرا به علت قرابت نام پیوسته یک زوج به شمار می آمده اند.
در حالی که از نظر تراش و رنگ هیچ وجه مشترکی با یکدیگر ندارند. هر دو گوهر از آن نادر شاه بود.اما الماس کوه نور.بعد از مرگ نادر شاه توسط احمد شاه درانی به افغانستان برده شد.بعد از احمد شاه به شاه شجاع منتقل شد و پس از شکست شاه شجاع به دست سردار هندی ملقب به شیر پنجاب الماس مزبور به تصرف سردار نامبرده در امد.
این گوهر بعدها به دست کمپانی هند شرقی و بدین وسیله به دربار انگلستان راه جست و به ملکه ویکتوریا هدیه گردید.هم اکنون نیز این گوهر در تاج ملکه الیزابت مادر فعلی انگلستان نصب است.

الماس دریای نور پس از قتل نادر شاه به نوه او شاهرخ میرزا رسید.سپس به دست امیر اعلم خان و بعد از او به دست لطفعلی خان زند افتاد.هنگامی که لطفعلی خان به دست آقا محمد خان قاجار شکست خورد گوهر مزبور به گنجینه جواهرات قاجار منتقل گشت.ناصرالدین شاه معتقد بود این گوهر یکی از گوهرهای تج کوروش بوده است و خود او بسیار به این گوهر گرانبها علاقه داشت و زمانی ان را کلاه و گاهی به سینه خود نصب میکرد و حتی تولیت دریای نور را منصبی مخصوص قرار داد و این افتخار مهم را به عیان و بزرگان کشور محول می داشت . دریای نور بعدها داخل موزه دولتی گردید و اینک زینت بخش خزانه جواهرات ملی است.

وزن دریای نور ۱۸۲ قیراط است و رنگ آن صورتی است که کمیابترین رنگ الماس است.در سال ۱۳۴۴ هنگام بررسی جواهرات ملی توسط دانشمندان کانادایی در باره این گوهر نکته بسیار جالب توجهی کشف شد.
تاورینه سیاحت گر و جواهر شناس معروف فرانسوی در کتاب خود از الماس صورتی رنگی به وزن ۲۴۲ قیراط سخن میگوید و اشاره میکند در سال ۱۶۴۲ میلادی آن را در شرق دیده است و نقشه و اندازه های آن را نیز در کتاب شرح میدهد و آن را(الماس یا لوح بزرگ) مینامد. رنگ و شکل این الماس توجه دانشمندان کانادایی را جلب کرد و ایشان معتقدند الماس دریای نور و نورالعین در اصل یک قطعه الماس بوده و بعد آنرا به دو تکه قسمت نموده اند که تکه بزرگ آن دریای نور نام گرفته و تکه کوچک ان که به وزن ۶۰ قیراط است نورالعین نامیده شده و در حال حاضر در وسط نیم تاج شماره ۲ گنجینه ۲۶ قرار دارد.

جقه نادری
جقه نادری، آراسته به الماس و زمرد، که در وسط آن یک تخمه زمرد دامله درشت خوشرنگ نصب شده است. در زیر جقه،سه آویز زمرد خوشرنگ آویخته شده است.قسمت بالای جقه ،هفت شقه است و در دو طرف شقه ها نیز دو ریسه و برگ و گل الماس نشان،ساخته اند و از نوک شقه های جقه ،دو آویز زمرد بسیار اعلای سعیدی امرودی آویخته شده است.در بالای تخمه وسط،هلال الماس نشان ،و در پایین در دو سو ،شبیه درفش ،طبل،لوله توپ و سر نیزه روی زه زین نصب شده است.

پارچه درفش به سه ردیف یاقوت،الماس و زمرد کمرنگ تقسیم شده است.تمام جقه ،آراسته به الماسهای فلامک خو ش آب و درشت و ریز است.رضا خان پهلوی از جقه مزبور گاهی استفاده می کرد.وزن جقه ۳۳ مثقال و ۱۹ نخود است.
این جقه در سده ۱۲ ه.ق در ایران ساخته شد.

کره جواهر نشان
این کره در سال ۱۲۹۱هجری قمری ،به دستور ناصر الدین شاه،توسط گروهی از جواهر سازان ایرانی به سر پرستی ابراهیم مسیحی از جواهرات پیاده ای که در خزانه موجود بود ساخته شد.

وزن خالص طلای به کار رفته در این کره ۳۴ کیلو گرم و وزن جواهرات آن ۳۶۵۶ گرم است.تعداد کل جواهراتی که در روی کره نصب شده ،بالغ بر ۵۱۳۶۶ قطعه است.پیدا کردن کشورهای مختلف در میان برق سنگهای گوهر ها کار مشکلی است.زیرا به نظر می آید ،مهارت سازنده آن به جواهر سازی ،بیش از نقشه کشی بوده است.
دریاهای روی کره به وسیله زمرد و خشکیها به وسیله یاقوت نشان داده شده است.آسیای جنوب شرقی ،ایران و انگلستان با الماس×هندوستان با یاقوت روشن و آفریقای مرکزی و جنوبی با یاقوت کبود مشخص شده است.
قطر کره در حدود ۲ پا (۶۶ سانتیمتر)است و روی پایه ای که تمام آن از طلای آراسته به جواهرات است قرار دارد.

تخت طاووس(تخت جمشید)
به فرمان فتعلی شاه در سال ۱۲۱۶ هجری قمری ،تختی عظیم و مجلل به مباشرت نظام الدوله محمد حسین خان صدر اصفهانی فرمانروای اصفهان با جواهر و طلای موجود در خزانه ساخته شد و به مناسبت نقش خورشید مرصعی که در صدر تخت تعبیه شده است به نام تخت جمشید معروف گردید.

تخت خورشید سالها به همان نام نامیده می شد تا اینکه فتعلی شاه با طاووس تاج الدوله ازدواج نمود.از همان زمان به مناسبت نام او ،تخت به نام طاووس مشهور شد.بعضی از ایرانیان می پنداشتند که تخت مذکور همان تخت طاووس هند است و با مقایسه و توصیفی که تاورنیه از تخت طاووس کرده و آنچه خود از تخت طاووس موجود دیده و استنباط کرده به این نتیجه رسیده که ادعای مدعیان باطل است و برای اطمینان و تائید نظر خود با ناصر الدین شاه مذاکره و از ایشان استفسار کرده و مطمئن شده است تخت طاووس به دستور فتعلی شاه ساخته شده و به نام همسر او طاووس خانم،تخت طاووس نامیده شده است.

پس از درگذشت فتعلی شاه،سالها بعد ناصر الدین شاه که در ظبط و ربط جواهر و نفایس سلطنتی،عنایت خاص داشت دستور داد تا تخت یاد شده را تعمییر کرده و تغییراتی جزئی در شکل ظاهر آن دادند از جمله اشعاری که مضمون آنها کیفیت تعمیر تخت به امر ناصر الدین شاه است.در کتیبه اطراف تخت به خط نستعلیق خوش در مصراعهای مجزا از یکدیگر روی زمینه زر ،به مینای لاجوردی نگاشته شده است.این مصراعها فعلا مرتب و دنبال یکدیگر نصب شده است و پیداست که در تعمیر بعدی آنها در جای خود نشانده اند.تخت مذکور تا سال ۱۳۶۰ در تالار کاخ گلستان نگهداری می گردید.

در تاریخ۱۳۶۰/۶/۱۷ به خزانه جواهرات بانک مرکزی جمهوری اسلامی انتقال یافت تا همواره با توجه به تجانس این تخت با جواهرات موجود در خزانه (موضوع قانون سال ۱۳۱۶ شمسی)نگهداری شود.